«صاف بشین» یا «قوز نکن» جملاتی هستند که این روز ها بیش از پیش شنیده میشوند، چرا که در گذشته اصلیترین عامل قوز کمر؛ کهولت سن بود. اما حالا با استفاده بیش از پیش از وسایلی چون تلفن همراه، سیستمهای کامپیوتری و انواع کنسولهای بازی؛ شاهد بروز قوز در سنین پایینتر نیز هستیم که رفع قوز کمر یکی از دغدغههای اصلی این افراد است و تا مادامی که شیوه نشستن خود را اصلاح نکنند، برآمدگی ایجاد شده در ستون فقرات آنها بیشتر شده و استخوان بندی افراد را نیز دچار نقص میکند. در ادامه علل بروز این ناهنجاری و راههای درمان آن را خواهیم گفت.
آشنایی با قوز کمر
هایپر کایفوز قفسه سینه، گوژ پشت یا قوز کمر به وضعیتی گفته میشود که بدن بیمار به سمت جلو متمایل شده است. در این وضعیت ستون فقرات فوقانی از حالت اولیه خود خارج شده است و انحنایی مشابه با حرف C به خود میگیرد. اگر این وضعیت در بلند مدت تکرار شود، بدن فرد دچار ناهنجاریهای مزمن در قسمت گردن و قفسه سینه میشود و گردن بیمار به جلو متمایل شده و انحنای طبیعی خود را از دست میدهد.
قوز کمر محدودیت جنسی یا سنی ندارد و هرشخصی که آداب صحیح نشستن و صحیح راه رفتن را رعایت نکند به این ناهنجاری مبتلا میشود. اگر پیش از ظهور هر کدام از این تغییرات اقدام به درمان و رفع قوز پشت نکنید، ممکن است هرگز نتوانید به حالت قبلی خود برگردید. البته قرار گرفتن در وضعیت نا مناسب تنها عامل قوز نیست و عوامل دیگری چون پوکی استخوان، شکستگی در ناحیه ستون فقرات و حتی نقص مادرزادی در بروز این وضعیت دخیل هستند. کایفوز علاوه بر تاثیرات جسمی، بر اعتماد به نفس افراد نیز اثر منفی میگذارد و به همین دلیل است که درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است و نباید از آن به سادگی گذشت.
تشخیص قوز کمر
یکی از رایجترین عوارض قوز پشت؛ خم شدن شانهها به سمت داخل است که اصطلاحا به آن شانه گرد میگویند. یکیدیگر از روشهای تشخیص قوز مشاهده فرد از کنار است . اگر به قسمت پشت نگاه کنید، بیرون زدگی را در این ناحیه خواهید دید. درمان قوز پشتی یا سینه ای اگر به موقع انجام نشود؛ میتواند بر تمامی فعالیتهای روزمره مانند بلند شدن یا نشستن روی صندلی، استحمام، راه رفتن و خم شدن تاثیر بگذارد.
در افراد مبتلا به کایفوز دیده شده است که قادر به حفظ تعادل خود نیستند و زمین میخورند که این امر نیز موجب بروز آسیبهای جدی میشود. اگر درمان و رفع قوز پشت به تاخیر انداخته شود و ناهنجاری تشدید شود؛ موجب بروز درد در قسمت بالایی کمر فرد بیمار شده و در نهایت منجر به شکستگی در ناحیه ستون فقرات میشود.
انواع قوز پشت یا کایفوز
قوز پشت شوئرمن (Scheuermann’s Kyphosis)
این نوع از کایفوز رایجترین نوع است که بیشتر در نوجوانان و در بازه سنی 12 تا 14 سال دیده میشود. قوز کمر شوئرمن مربوط به ستون فقرات در قسمت قفسه سینه است و ناهنجاری در این قسمت ظاهر میشود. در این نوع قوز مهرههای ستون فقرات به صورت ردیفی قرار میگیرد و دچار خمیدگی میشود. به جز این مورد، ژنتیک نیز میتواند در بروز این نوع دخالت داشته باشد. از آنجایی که سرعت رشد استخوانها در نوجوانان بالا است؛ برای رفع قوز کمر شوئرمن باید فورا اقدام کرد تا خمیدگی ظاهر شده در ستون فقرات تشدید نشود.
قوز کمر وضعیتی (Postural Kyphosis)
کایفوز وضعیتی شایعترین نوع کایفوز است و به دلیل قرار گرفتن بدن در وضعیت نامناسب ایجاد میشود. زندگی امروز بشر به شدت درگیر تکنولوژی است که این تکنولوژی ها عاملی برای کم تحرکی و بیتحرکی است. هنگامی که میزان تحرک فردی کاهش پیدا کند، به مرور زمان شاهد ضعف در ماهیچهها و رباطهای ستون فقرات همراه با کوتاهی سایز عضلات، آن شخص هستیم که این وضعیت یه مرور زمان موجب بروز کایفوز وضعیتی میشود. جامعه عظیم دانشآموزان، دانشجویان و کارمندان در معرض ابتلا به کایفوز وضعیتی هستند و ممکن است همین الان نیز درگیر این ناهنجاری شده باشند که باید هر چه سریعتر برای رفع قوز پشت (قوز کمر) خود اقدام کنند.
قوز کمر ساختاری (Structural Kyphosis)
افراد مبتلا به کایفوز ساختاری؛ بر خلاف مورد قبلی که میتواستند کایفوز خود را کنترل کنند؛ قادر به انجام این کار نیستند. عامل اصلی بروز این نوع از کایفوز نقص ساختاری در ستون فقرات است. شکستگیهایی که بر اثر فشار زیاد به وجود میآیند از جمله عواملی است که موجب بروز این نوع از کایفوز میشود. افراد مبتلا به کایفوز ساختاری علاوه بر قوز؛ پا درد و کمر درد نیز دارند. درمان و رفع قوز کمر ساختاری نسبت به مورد قبل نیز دشوارتر است و زمان طولانی تری نیز احتیاج دارد.
قوز پشت مادرزادی (Congenital Kyphosis)
قوز پشت مادرزادی همانطور که از نامش پیدا است از بدو تولد وجود دارد. پزشکان تا کنون نتوانستهاند دلیل بروز این نوع از کایفوز را مشخص کنند. در صورت عدم رفع قوز کمر مادرزادی؛ این ناهنجاری با گذشت زمان تشدید میشود و درمان آن نیز دشوارتر میشود. به طور کلی هر نوع از کایفوز را اگر به موقع شناسایی و درمان کنید؛ شانس بیشتری برای بهبود دارید و میتوانید در مدت زمان کوتاهتر و با هزینه کمتر سلامت جسمی خود را بازیابید.
سایر قوزهای کمر
به طور کلی هر عاملی که باعث شود ارتفاع جلوی ستون فقرات کاهش یابد؛ منجر به قوز پشت میشود. شکستگیهای ستون فقرات، تومورهای استخوان و دیسک دژنراتیو از دیگر عوامل بروز کایفوز هستند.
روشهای درمان و رفع قوز کمر
عواملی چون سن بیمار، شدت انحنا ستون فقرات و علتهای بروز ناهنجاری؛ در تعیین شیوه درمان و رفع قوز پشت موثر هستند. بیمارانی که سالها است به کایفوز مبتلا هستند؛ می توان گفت انحنای کمر آنها تثبیت شده است و برای درمان باید به سراغ فیزیوتراپی بروند. اگر خمیدگی ستون فقرات نیز شدت بیشتری پیدا کند باید از روشهای تهاجمیتر استفاده کرد، چرا که روشهای عادی دیگر پاسخگو نیستند و عملا هیچ کمکی به بیمار نمیکنند.
خوشبختانه فیزیوتراپی برای عارضههای خفیف نیز قابل استفاده است اما برای آن که بتوان از این روش بهترین نتیجه را گرفت، باید پیش از آن که دیر شود اقدام کرد. البته همیشه لازم نیست برای این میزان کم از ناهنجاری به سراغ فیزیوتراپی بروید، فرم ستون فقرات خود را به حالت طبیعی بازگردانید. استفاده از ورزشهایی که موجب تقویت عضلات کمر میشود نیز در درمان و رفع قوز کمر موثر است.
یکی از ورزشهایی که در درمان کایفوز موثر است؛ ورزش پیلاتس میباشد. درمان قوز پشت با تمرین؛ رایج ترین نوع درمان است که برای انواع کایفوز نیز تجویز میشود.
می توانید با مراجعه به فیزیوتراپیست و آموزش ورزش های مناسب در خانه و تغییر سبک زندگی خود و با آگاهی از اینکه به نوع ورزش مانند شنا، پیلاتس در درمان شما میتواند کمک کند در درمان کایفوز خود موثر باشد.
استفاده از ابزارهای اصلاحی مانند قوز بند، کتف بند و بریس در درمان کایفوز به شدت موثر است. استفاده از ابزاری مانند بریس برای سنین پایینتر توصیه میشود و در بزرگسالان به خوبی جواب نمیدهد. اگر شدت قوز کمر نیز زیاد باشد باید از روش تهاجمیتری مانند عمل جراحی استفاده کرد. شایان به ذکر است؛ هنگامی از این روش برای رفع قوز کمر استفاده میشود که شدت قوز در حال افزایش باشد. روش جراحی برای افرادی با انحنای بالای 80 درجه تجویز میشود. فرد مبتلا به کایفوز با این شدت قطعا مشکلات تنفسی نیز دارد و باید هر چه زود تر اقدام به درمان کند.
خلاصهای درباره رفع قوز پشت
قوز کمر یکی از شایعترین بیماریهای ستون فقرات است که این روزها به خاطر تغییر در سبک زندگی بشر شاهد مبتلایان بسیاری هستیم. عوامل دیگری نیز در بروز کایفوز موثر است. درست است که پیشگیری بهتر از درمان است؛ اما اگر این مسئله را نادیده گرفتهاید و در حال حاضر مبتلا به قوز کمر هستید؛ بهتر است که نوع کایفوز خود را تشخیص دهید و درمان قوز کمر با تمرین را استفاده کنید. روشهای درمانی متفاوتی نیز وجود دارد که پر کاربردترین آنها فیزیوتراپی و انجام تمارین ورزشی است.